Kazimierz Kirejczyk (1910-1986)

dr hab. Kazimierz Kirejczyk (1910-1986) - pedagog specjalny (oligofrenopedagog i surdopedagog), nauczyciel, działacz związkowy (ZNP), organizator szkolnictwa specjalnego.

Absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Grodnie (1929). Pracę pedagogiczną zaczął w 1929 r. w szkole powszechnej w Białousach i Rudawce (kierownik szkoły). Od 1932 został wolnym słuchaczem w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie i równolegle w PIPS (do 1935), gdzie uzyskał dyplom „nauczyciela dzieci umysłowo upośledzonych”. Od 1935 do 1937 był nauczycielem szkoły specjalnej w Łodzi. W 1937 uzyskał licealne świadectwo dojrzałości (w trybie eksternistycznym w kuratorium w Wilnie). W latach 1937-1939 pracował w szkołach dla osób niedostosowanych społecznie w Warszawie. W 1937 uzyskał dyplom magistra filozofii w zakresie pedagogiki w Wolnej Wszechnicy Polskiej na podstawie pracy Przyczynki do zagadnienia dzieci uzdolnionych. Tematyką tą zajmował się naukowo także w okresie późniejszym.

Okupację hitlerowską spędził w W-wie jako nauczyciel szkoły powszechnej nr 168 na Grochowie. W 1940 r. zorganizował wieczorową szkołę ogólnokształcącą zamkniętą w 1941 przez okupanta. W tym samym roku utworzył szkołę zawodową, która przetrwała do końca wojny. Uczestniczył w tajnym nauczaniu (od 1. IX 1940 r. do 31 VIII 1944r.)

W 1945 zorganizował „Ośrodek Pracy Kulturalno-Oświatowej” dla pracującej młodzieży i dorosłych w W-wie. Był wizytatorem szkolnictwa specjalnego kierownikiem Wydziału Szkolnictwa Specjalnego w Ministerstwie Oświaty.

W 1964 na Wydziale Pedagogicznym UW uzyskał stopień naukowy doktora nauk humanistycznych na podstawie pracy: Organizacja i rozwój szkolnictwa specjalnego dla głuchych w Polsce Ludowej. Habilitował się w 1971 w UJ (główne osiągniecie Ewolucja systemów kształcenia dzieci głuchych).

Był członkiem Polskiego Związku Głuchych, gdzie zorganizował Komisję Naukową do Spraw Głuchoty oraz poradnię dla rodziców dzieci niesłyszących. Zasiadał w Komisji ds. Zwalczania Przestępczości wśród Nieletnich przy Ministerstwie Sprawiedliwości, w Komisji Rewalidacji Głęboko Upośledzonych Umysłowo przy MPiOS. Był też członkiem ZG ZNP (4 kadencje), przez szereg lat (po Marii Grzegorzewskiej) stał na czele Zarządu Sekcji Szkolnictwa Specjalnego przy ZG ZNP. Był też związany z Polskim Towarzystwem Walki z Kalectwem oraz wchodził w skład Zespołu Pedagogiki Specjalnej przy KNP PAN.

W PIPS od 1948/1949 do 1986 (z przerwami) pracował w Zakładzie Pedagogiki Specjalnej oraz w Instytucie Rewalidacji. Wykładał metodykę upośledzonych umysłowo oraz treści z zakresu organizacji szkolnictwa specjalnego w Polsce oraz pedagogiki specjalnej (w tym zajęcia „schorzenia dziecięce”; „Formy i organizacja dziecięcych zakładów leczniczych”). Organizował m.in. praktyki dla słuchaczy Instytutu.

Opublikował ok. 100 prac naukowych (w tym 9 monografii). Organizował konferencje, sympozja naukowe i kongresy naukowe na szczeblu krajowym i zagranicą. Opracował klasyfikację, zasady selekcji i rehabilitacji, metodykę nauczania osób niesłyszących i niepełnosprawnych intelektualnie. Interesował się wszystkimi dyscyplinami pedagogiki specjalnej w tym szkolnictwem dla dzieci przewlekle chorych i kalekich, resocjalizacją i historią szkolnictwa specjalnego. Był orędownikiem międzyresortowej współpracy na rzecz osób z niepełnosprawnościami. Opracowywał dezyderaty i wytyczne w tej sprawie (współtworzył Raport o stanie oświaty w PRL). Współpracował z licznymi naukowcami (w tym z Marią Grzegorzewską, T. Gałkowskim, Z. Sękowską, J. Szczepańskim). Był zwolennikiem nauczania języka migowego wśród dzieci niesłyszących.

Oprac. Jacek Kulbaka